Международные авиационные организации
Страница 8

Сон онилликдя олан истисмар нятижяляри истисмар эялирляринин 2,1-6,1%-и тяшкил едирди. 1980-82-жи иллярдя ися истисмарда зийан мц-шащидя олунмушдур. Дювр ярзиндя истисмар эялирляри 136млрд доллар артмыш вя йа 9%-дян чох, 1990-жы илдя ися 204млрд доллар иди. Лакин халис мянфяят (гейри-истисмар маддяляринин – кющня маддялярин ишлянмяси, субсидийа, эялир верэиси, борж капиталына эюря фаизин верилмяси – чыхыландан сонра) истисмар эялирляринин 0,5% -дян аз бир щиссясини тяшкил едирди.

II.1. Бейнялхалг щава няглиййатынын игтисади проблемляри

Дцнйа щава няглиййатынын сабит вя динамик инкишафына тясир едян игтисади проблемляри 3 йеря айырмаг олар:

1. сийаси – игтисади проблемляр ;

2. техники характерли игтисади проблемляр ;

3. коммерсийа характерли игтисади проблемляр.

Сийаси–игтисади проблемляря аиддир– бцтцн дцнйа игтисадиййатына, онун васитясиля дя щава няглиййатынын инкишаына тясир едян цмумигтисади вя цмумсийаси проблемляр вя щава няглиййатына аид олан хцсуси игтисади - сийаси проблемляр. Лакин, бу проблемляр гаршылыглы ялагядардырлар вя бир – бирляри иля говушурлар. Онларын фяргляндирилмяси ися шярти характер дашыйыр. Онларын бейнялхалг щава няглиййатынын инкишафына тясири комплекс характер дашыйыр вя она эюря дя онлар бирэя юйрянилмялидирляр.

Гейд олундуьу кими дцнйа тясяррцфат конйектурасынын вязиййяти бирбаша олараг дцнйа щава няглиййатынын инкишафына тясир едир. Дцнйа тясяррцфаты тсиклик : жанланма, йцксялиш, дурьунлуг вя бющран дюврляри – инкишаф едир. Бу тсиклик инкишаф бирбаша олараг дцнйа щава няглиййатына тя’сири иля йанашы дцнйа тижарятиндя, бейнялхалг туризм вя ишэцзар ялагялярдяки йцксялиш вя азалмаларла дцнйа щава дашымаларына да тясир едир. Игтисади амилляря аиддир: гиймятлярин артымы вя алыжылыг габилиййятинин азалмсы иля мцшащидя олунан инфлйасийа, инкишаф етмиш юлкяляр вя инкишаф етмякдя олан юлкялярдя ишсизлийин артымы, щяйат сявиййясинин азалмасы вя диэяр амилляр: ящалинин авиасийа иля йердяйишмясини вя мцвафиг олараг авиадашымалара тяляби азалдан амилляр.

Бейнялхалг щава няглиййатынын инкишафына жидди тя’сири валйута - малиййя вя кредитин гейри-стабиллийи эюстярир.

Щяр шейдян юнжя бу милли валйуталарын дяйишмя курсларынын АБШ долларына нязярян г-стабиллийидир. АБШ долларынын курсу сон илляр сцни олараг галдырылмыш вя 1987-жи илдян ися кяскин олараг азалмаьа башламышдыр. Беля вязиййят авиаширлятлярин эялирляринин азалмасы вя йанажаг, диэяр хидмятляря эюря гаршылыглы щесаблашмаларда мябляьлярин кючцрцлмяси иля баьлы юдямялярин артмасына эюря бюйцк малиййя иткиляриня сябяб олур. Бурайа борж капиталына эюря банк кредити фаизляринин артмасы да аиддир. Мцнтязям фяалиййят эюстярян авиаширкятлярин яввялляр эютцрдцк ляри кредитляря эюря юдямяляри 1980-жи илдян 1990-жы илядяк 2 дяфядян артыг артмыш вя 1990-жы илдя 2 млрд доллары ютмцшдцр. Борж капиталына эюря йалныз ялавя юдямяляр илдя 4% тяшкил едир. Бу да авиаширкятлярин игтисадиййатында аьыр йцкдцр. Бц- тцн бу амилляр бейнялхалг щава няглиййатынын малиййя сабитлийиня тящлцкядир.

Игтисади комиссийа чярчивясиндя ИКАО Ассамблейасынын сон 2 сессийасында (1983 вя 1986) мцзакиря едилян мясялялярдян ян важиб икиси бунлардыр: инкишаф етмякдя олан юлкялярдя щава няглиййаынын инкишафы цчцн ресурсларын тапылмасы вя тяминин чятинляшмяси. ИКАО Шурасы тяряфиндян Ассамблейанын 26-жы сессийасына щазырланан сяняддя дейилир ки, сон илляр дцнйада олан игтисади чятинликляр бейнялхалг игтисади мцнасибятляря эцжлц тясир етмиш вя бя’зи дювлятляр тяряфиндян протексионист тядбирляря вя валйута эятириб чыхартды. Харижи тижарят балансы проблеми проблеми валйута мящдудиййятлярини вя бир сыра юлкялярдя мцлки авиасийа фяалиййятин-дян фондларын чыхарылмасына сябяб олду. Нятижядя ися дцнйа авиаширкятляринин бюйцк яксяриййятиня игтисади стабиллийи горумаг вя артыма наил олмаг цчцн малиййя ресурслары чатмыр. Бурайа жидди бир проблеми дя ялавя етмялийик: бирбаша олараг бейнялхалг щава ялагяляри сащясиндя дя юз яксини тапан инкишаф етмякдя олан юлкялярлярин бейнялхалг боржларынын даими олараг артмасы. Беля ки, хцсуси олараг Латын Америкасы юлкяляринин борж проблеминя щяср едилмиш БМТ Игтисади комиссийасынын Латын Америкасы вя Кариб щювзясиня (ЕКЛАК) аид фювгаладя конфрансы 1987-жи илин яввялидя Мексикада кечирилди.

Страницы: 4 5 6 7 8 9 10 11 12